در سال 1985 گروهی از متفکران آمریکایی با تعهد به پیشبرد منافع آمریکا در خاورمیانه، "موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن" را تأسیس کردند. مأموریت این گروه تزریق عقاید سلطه‌گرایانه در جهت کمک به تصمیم گیری آمریکا در خاورمیانه تعیین شده است. این افراد در راستای سیاست وزارت خارجه آمریکا از نام خاور نزدیک به جای خاورمیانه استفاده می‌کنند.
بنیانگذاران این موسسه اعلام کرده اند تصویر های ذهنی و رمانتیک را درباره آنچه که خاورمیانه باید باشد رها کرده و صرفاً به واقعیت‌های این منطقه توجه دارند. آنان درصدد هستند منافع آمریکا در منطقه خاورمیانه را با امنیت، ثبات، شکوفایی، دمکراسی و صلح در این منطقه مرتبط سازند و این منافع با تحقیق، بحث و بررسی درباره وضعیت منطقه تأمین می شود.نیروهای تحقیقاتی این موسسه را متخصصان و کارشناسان مختلف در زمینه های سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی تشکیل می دهند و هر یک از آنان گوشه ای از مسائل خاورمیانه را تحت پوشش بررسی های خود قرار داده اند. این افراد به زبان های این منطقه صحبت می کنند و در آنجا کار و زندگی خود را ادامه می دهند.این موسسه از سال 1996 تلاش کرده است طرح ابتکاری بورسیه نظامی را اجرا کرده و افسران ارشد نیروی هوایی آمریکا و متحدان خاورمیانه‌ای آن را گردهم آورد. موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن در تلاش است تحقیقات و نظریه‌های علمی را در تصمیم گیری های سیاسی دخالت دهد و با درک عمیقتری از پیچیدگی خاورمیانه توأم سازد.
" نیروی دریایی ایران با بهره مندی از سلاح های پیشرفته نظامی از جمله سیستم موشکی ساحل به دریای متحرک، قایق‌های تندرو حامل موشک های ضدکشتی مدرن، زیردریایی های نیمه سنگین، زیردریایی بسیار کوچک، هواپیمای بدون سرنشین و همچنین سیستم فرماندهی، کنترلی، ارتباطی و اطلاعاتی مجهز می تواند در خلیج فارس و تنگه هرمز هرگونه تهاجم دشمنان را سرکوب کند.
بر اساس گزارش موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن، ایران می تواند قابلیت واکنش سریع را در حمله احتمالی آمریکا و متناسب با آسیب وارد شده به تأسیسات خود نشان دهد. پس از جنگ تحمیلی رژیم صدام حسین، جمهوری اسلامی به طور اساسی برای توسعه نیروی دریایی خود سرمایه گذاری کرده است.
موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن با مطالعه جغرافیای خلیج فارس و دریای خزر به بررسی تحول تاریخی دیدگاه ایران نسبت به جنگ نامتقارن پرداخته و طرح های آن را در خصوص جنگ احتمالی با آمریکا ارزیابی کرده است.
این موسسه می افزاید: جمهوری اسلامی به عنوان یکی از صادرکنندگان اصلی انرژی در منطقه با یک هزار و 500 مایل (2 هزار و 400 کیلومتر) خط ساحلی در خلیج فارس قدرت مهم این محدوده به شمار می رود.
آخرین درگیری نظامی آن در آب های خلیج فارس به جنگ میان ایران و عراق در سال های 1980 تا 1988 باز می گردد که طی آن گفته می شود نیروی دریایی جمهوری اسلامی با نیروی دریایی آمریکا نیز برخورد نظامی داشته است. به دلیل اهمیت راهبردی خلیج فارس و ظرفیت بالقوه منطقه برای درگیری آینده و همچنین توانمندی و اهداف نیروی دریایی ایران برای توسعه جنگ نامتقارن، به نظر می رسد برای طراحان نظامی و سیاستمداران آمریکایی از اهمیت بالایی برخوردار است تا برای واکنش در برابر نبرد نامتقارن آمادگی داشته باشند.

* شیوه‌های استتار شناورهای ایرانی موجب غافلگیری هر دشمنی می‌شود

در ادامه گزارش موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن درباره جنگ نامتقارن دریایی ایران آمده است: عوامل تأثیرگذار در نگرش ایران به جنگ دریایی نامتقارن شامل موارد گوناگون می شوند که احتمالاً بر طراحی عملیات دریایی نامتعارف جمهوری اسلامی در خلیج فارس تأثیر خواهند گذاشت.
نیروی دریایی نامتعارف ایران از مزایای جغرافیایی بهره می برند، به عنوان مثال:
- نزدیکی محدوده فعالیت موجود به مناطق پیش بینی شده عملیاتی برای کاهش زمان حمل و نقل نیروها و واکنش در برابر نیروهای دشمن
- عمق و تراکم شبکه های جاده ای در ساحل که توان فنی عملیاتی و انعطاف پذیری ایرانیان را تقویت کند
- آب های تعیین شده خلیج فارس که آزادی مانور نیروهای دریایی دشمن را محدود می سازد و می تواند ایرانیان را برای ضربه زدن به اهداف دشمن با استفاده از موشک دوربرد توانمند سازد.

- پایگاه، حوزه فعالیت و مسیر

نیروهای نبرد دریایی نامتعارف و واحدهای پشتیبانی برای اجرای تأثیرگذار، باید پایگاههای امن، حوزه فعالیت مناسب و مسیرهای عملیاتی داشته باشند. بیش از 10 بندر بزرگ و 60 لنگرگاه و بندر کوچک همچنین شهرک های ماهیگیری و قایقرانی در خط ساحلی جنوب ایران وجود دارند که همگی برای پنهان شدن نیروهای کوچکتر مناسب هستند. سپاه پاسداران در چنین مناطقی دارای امکان کافی است و نیروهای بسیجی را در محدوده های مسکونی سازماندهی کرده است تا عملیات پشتیبانی را انجام دهند.
برخی از قایق های تندرو کوچکتر ایران می توانند به طور دقیق مثلاً از پشت یک تریلی زیر پوشش تاریکی بدون هماهنگی خاص پرتاب شوند. این شیوه حمل موجب می شود که احتمال ردیابی آنها در مسیر مقصد کاهش یابد و حمله ناگهانی ممکن شود.

- استتار و اختفا

نیروهای رزمی نامتعارف تلاش می کنند از ردیابی دشمن جلوگیری کنند و با استفاده از روش های استتاری و مخفی شدن و با اقدامات فریب دهنده در زمان و مکان مورد نظر خود حمله کنند. از نظر تاریخی نیز موفقیت فنون ضربتی به برتری در آگاهی از وضعیت برای تسهیل اقدام غافلگیرانه و همچنین توان ضربه زدن سختتر بر دشمن و در نهایت فرار از دست تعقیب کنندگان پس از قطع ارتباط بستگی دارد.
خطوط ساحلی طولانی ایران با برآمدگی کوهستانی ادامه دار در راستای ساحل شمالی خلیج فارس به ارتفاع 2 هزار متر نظارت می شود. علاوه بر این، شبکه جزایر، دماغه ها و تو رفتگی‌های خلیج فارس همچنین زیر ساختار پشتیبانی ساحلی برای شروع کار و حمایت از گشت زنی گسترده، عملیات شناسایی، اجرای مین گذاری دقیق، سدبندی موشکی و حملات ضربتی مناسب هستند.
عنصر غافلگیری در نبرد دریایی نامتعارف از اهمیت خاصی برخوردار است به ویژه در آبهای ساحلی زیرا فواصل کوچک درگیر می شوند و درگیری در مسافت های کوچکتر از مزایای تکنولوژیکی نیروهای بزرگتر نظیر تجهیزات نیروی دریایی آمریکا می کاهد. بنابراین، ایران از خشکی، استتار و اختفا همچنین فنون فریب دهنده استفاده خواهد کرد تا از عنصر غافلگیر کردن بهره جوید.
عبور روزانه بیش از 3 هزار کشتی محلی و صدها نفتکش و کشتی باری از خلیج فارس و تنگه هرمز می تواند وظیفه تمیز دادن دوست از دشمن را برای نیروهای متعارف فعال در این منطقه بسیار دشوار سازد به ویژه زمانی که نیروهای نامتعارف از قایق ها و کشتی های غیرنظامی محلی برای نزدیک شدن و حمله کردن به دشمن استفاده کنند. هر اشتباهی ممکن است آسیبی مضاعف ایجاد کند و وارد آوردن تلفات بر غیرنظامیان نیز قطعاً به سود ایران خواهد بود.

- نقاط انسداد

بیشتر مناطق عمیق خلیج فارس در آبهای سرزمینی ایران واقع است و آبهای کم عمقتر در حوزه جنوبی خلیج فارس قرار دارد که مملو از جزایر کوچک بسیار، چاه های نفت، سکوهای پمپاژ و صخره‌های برآمده زیر آب است و تمامی آنها از ردیابی جلوگیری می کنند و رفت و آمد را به داخل کانالهای آبهای عمیق نزدیک جزایر و سواحل ایران سوق می دهند. ایران می تواند از این مزیت طی عملیات دریایی با استفاده از مین گذاری نقاط حساس و کانالها در آبهای عمیق بهره ببرد.
به رغم پرصدا بودن مین گذاری، مواجهه با این تاکتیک هنگامی که مین ها قرار داده شده باشند، مشکل است زیرا عملیات مین روبی زمانبر و پرهزینه است و می تواند با اقدامات مضاعف بی تأثیر شود.
طی درگیریهای نظامی 1987 تا 1988 نیز ایران با استفاده از قایق های کوچک مین گذاری عاشورا موفق شد در اکثر موارد از ردیابی دشمن بگریزد. طی عملیات کاشت 12 مین در مسیر "بریجتون" نیز قایق های سپاه در دیدرس کشتی های جنگی نیروی دریایی آمریکا قرار داشتند. عملیات مین گذاری می تواند با استفاده از انواع کشتی ها و قایق ها از جمله قایق های غیرنظامی نظیر لنج و قایق باری اجرا شود. این عملیات را تا زمانی که لازم باشد می توان تکرار کرد تا تلاش های دشمن برای مین روبی خنثی شود.
یک تاکتیک نامتقارن دیگر نیز یورش به کاروان بازرگانی و کشتی های جنگی در حال عبور از کریدورهای کشتیرانی مشخص است. این یورش شاید کاروان هایی از قایق های تندرو را در بر گیرد که در دماغه ها، تو رفتگی ها، لنگرگاه ها، جزایر، بنادر و اشیای مصنوعی نظیر شناورها مستقر شده اند.
به هر حال، عوامل گوناگون از جمله سطح آب، سرعت باد، هوا، دید، دما، رطوبت، شوری آب و تنوع جزر و مد بر عملیات قایق های کوچک در آب کم عمق و کانال ها تأثیر می گذارند. ایرانیان با سالها تجربه عملیاتی در منطقه بی تردید از تلاش برای به کارگیری از چنین مزیت هایی صرفنظر نخواهند کرد.
نیروی دریایی ایران نیز احتمالاً بر تاکتیک یورش و حملات غافلگیرانه از ساحل یا دریا، خطوط پر رفت و آمد دریایی همچنین فنون ضربتی برای محدود کردن آزادی مانور دشمن در آبهای تعیین شده از نظر جغرافیایی اتکا خواهد کرد. نیروهای دریایی نامتعارف ایران از فنون هجومی همچنین برای مانع ایجاد کردن بر سر راه توانمندی دشمن به منظور تمرکز بر آتش استفاده خواهند کرد که این روش با بهره جستن از ترکیب حملات مستقیم، جناحی و انحرافی میسر خواهد شد. این حملات با مانورهای مارپیچی موسوم به تشکیل سم اسبی هنگام نزدیک شدن و دور زدن اهداف مورد نظر همراه است و این روش قرنها مورد استفاده در خلیج فارس بوده است.

- زیردریایی ها و اژدرها

زیردریایی کوچک غدیر ساخت ایران است و می تواند اژدرهای 533 میلیمتری را حمله کند. همچنین زیردریایی های ساحلی نهنگ که هر دو آنها هم اکنون در نیروی دریایی سپاه پاسداران و نیروی دریایی ارتش ایران وجود دارند ظاهراً برای عملیات در خلیج فارس استفاده خواهند شد.
این زیردریایی ها احتمالاً برای مین گذاری، عملیات ویژه و حملات ضدکشتی به کار می روند و بیانگر تلاش ایرانیان برای توسعه توانمندی رزمی در زیر دریا محسوب می شوند. علاوه بر این، نیروی دریایی سپاه یک شبکه پیچیده از دوربین های ویدئویی دوربرد برای روز و شب در محل های مختلف امتداد خط ساحلی نصب کرده است تا نفوذ مخفیانه را ردیابی کند و شاید حتی اطلاعات هدف مورد نظر را به زیردریایی های مورد استفاده در ارتباطات زیرآبی که توسط صنایع الکترونیک ایران توسعه یافته اند، منتقل کند.
آب برعکس هوا یک رسانای نامناسب به شمار می رود که جریان انتقال صدا را به آسانی بر هم می زند. نیروی دریایی آمریکا از انواع ابزارها برای ردیابی زیردریایی ها برخوردار است اما آب های کم عمق ساحلی و صداهای بالا عملکرد دستگاه ها را با مشکل مواجه می کند و کار ردیابی، مکان یابی و تشخیص زیردریایی ها را بسیار مشکل می سازد.
دما و شوری آب شاید ردیابی زیردریایی ها را در مناطق خاص تسهیل کند. شوری بیش از حد آب بر انتقال موج صدا تأثیر می گذارد و هر چه شوری آب بیشتر باشد امواج صدا سریعتر منتقل می شوند. بنابراین، ترکیب دمای بالا و شوری آب در یافتن راهکار برای خلیج فارس می تواند ردیابی را برای کشتی مستقر در سطح آسانتر کند.
ایران همچنین در حال آزمایش زیردریایی های بسیار کوچک سازگار با رطوبت است که به خدمه کاملاً آموزش دیده و باانگیزه نیاز دارد. این زیردریایی های کوچک نه تنها قابلیت عملیاتی بهتری را نسبت به کشتی های بزرگ دارا هستند بلکه همچنین می توانند به دکل های بدنه قایق های تیپ نهنگ برای عملیات دوربرد نصب شوند. ایران همچنین از اژدرهای دارای خدمه استفاده می کند.
حتی کشتی های به ظاهر تجاری یا مسافرتی می توانند زیر سطح آب حفره ها و تأسیساتی برای ارسال و تجدید قوای زیردریایی های کوچک داشته باشند. این ترتیبات برای عملیات راهبردی دوربرد در دریای عمان و دریای عربی مناسب است و مشابه این اقدام توسط نیروی دریایی ایتالیا در جنگ جهانی دوم در آبهای مدیترانه به کار رفت.
ایران در سالهای اخیر توانمندی خود را در بخش اژدرها بسیار توسعه داده است و گفته می شود که خط تولید دست کم 2 نوع از اژدرهای داخلی 533 و 324 میلیمتری را آغاز کرده است. اژدرهای ایرانی تا 20 کیلومتر را هدف قرار می دهند. ایران همچنین اعلام کرده است که یک اژدر ویژه برای هدف قرار دادن زیردریایی و کشتی های روی سطح آب در تنگه هرمز طراحی کرده است و گفته می شود که در اختیار نیروی دریایی ارتش ایران و نیروی دریایی سپاه است. همچنین حوت نیز یک اژدر موشکی با سرعت بالاست که 360 کیلومتر در ساعت سرعت دارد. تسلط و برتری ایران با چنین سیستمی می تواند به منزله تغییر روند بازی در خلیج فارس باشد.

- موشک ها و راکت ها

جنگ 33 روزه لبنان نشان داد که پیروزی نظامی به رغم برتری هوایی دشمن امکانپذیر است.
نیروی دریایی سپاه امیدوار است با استقرار شمار بسیاری از سامانه های دفاع هوایی قابل حمل خدمه نظیر راکت های ضد بالگرد، مین ها و سامانه‌های Pantzir، Tor M-1 و YZ-3، موشکهای سطح به هوای شهاب و ثاقب و همچنین موشک های سطح به هوای میثاق 1 و 2 از آسیب پذیری در برابر حملات هوایی دشمن بکاهد.
نیروی دریایی سپاه همچنین به موشک های ضدکشتی تحسین برانگیز خود افتخار می کند. ایران اصلاحات نظارتی و راهکاری بسیاری برای موشک ساحلی متحرک کرم ابریشم ایجاد کرد که مدتها نقطه قوت نیروی ضدکشتی آن به شمار می رفت و حداکثر برد 85 تا 100 کیلومتر را پوشش می داد.
ایران همچنین یک نمونه توسعه یافته راهبردی از HY-2 به نام SS-N-4 رعد یا تندر تولید کرده است. موشک رعد که در رزمایش های اوایل 2007 ایران مورد آزمایش قرار گرفت برای پرواز در سطح پایینتر از نمونه اصلی خود (HY-2G) "سیرساکر" طراحی شده است و در مرحله نهایی پرواز نیز می تواند مانورهای غیرمستقیم دهد. این موشک مجهز به سامانه ضد پیشگیری الکترونیکی دارای راهنمای فعال و غیرفعال و کلاهک به وزن 500 کیلوگرم می تواند ضربه ای مرگبار به کشتی های بزرگ وارد کند.
موشک کروز ضدکشتی نور نیز کلاهک 155 کیلوگرمی دارد. این موشک در سکوهای متحرک مناطق ساحلی و جزایر ایران ازجمله قشم مستقر شده است. موشک نور نیز ارتباط اطلاعاتی برای دریافت اطلاعات هدف از طریق سامانه راداری هوایی که توسط بالگرد یا هواپیما حمل می شود، را در بر می گیرد. ایران توانسته است موشک نور را با ناوگان بالگرد Mi-17I نیروی دریایی سپاه منطبق کند. سجیل، FL-10 و نصر 1 نیز دارای راهنمای راداری فعال و حداکثر 35 کیلومتر برد هستند.
نمونه های کوثر قابل استفاده از کامیون نیز گزارش شده است که در برخی از جزایر خلیج فارس ایران مستقر شده اند. معروفترین نوع موجود از سامانه راکت نیروی دریایی سپاه نوع 107 میلیمتری MRL است که به اشکال 10، 11، 12 و 12 مجرایی وجود دارد و برد موثری حدود هشت و نیم کیلومتر را پوشش می دهد. برخی از این راکت ها به ثابت کننده های ژیروسکوپی مجهز هستند تا در دریاهای ناآرام دقت لازم را تأمین کنند.
علاوه بر این، سامانه راکت دریایی فلق 2 که دارای 8 مجرای 333 میلیمتری است برد 10 کیلومتری را طی می کند.
ایران در سالهای اخیر از راکت های توپخانه ای فجر مستقر در ساحل برای ایفای نقش حمایت از نیروی دریایی استفاده کرده است. فجر 3 یک کلاهک 85 کیلوگرمی دارد و 43 کیلومتر را طی می کند در حالی که فجر 5 با کلاهک 170 کیلوگرمی در نهایت 70 تا 75 کیلومتر برد دارد. ایران همچنین یک نوع فجر 3 تولید می کند که می تواند کلاهکی با مهمات کمتر را تا 120 کیلومتر بفرستد همچنین یک نوع مین گذار می سازد که می تواند خطوط کشتیرانی خلیج فارس را با مین های مهارنشدنی مملو کند.

- نتیجه گیری

جمهوری اسلامی نظریه جامع جنگ نامتقارن را بر اساس تجربه خود در جنگ ایران و عراق همچنین مناقشات اخیر در عراق، افغانستان و لبنان توسعه داده است و در پی تلاش های خود برای توسعه توانمندی جنگ نامتقارن تقویت شده در حوزه دریایی می تواند خلیج فارس و تنگه هرمز (نقطه حساس حمل و نقل نفت در جهان) را باقوت در اختیار خود گیرد.
ایران به عنوان بخشی از این تلاش، نقش و توانمندی نیروی دریایی سپاه را توسعه داده است و این نیرو می تواند وسعت و شدت هر گونه درگیری را افزایش بخشد و همچنین قدرت ایرانیان را در این منطقه راهبردی نشان دهد. لازم به یادآوری است که نیروی دریایی سپاه در وقایع 1987 تا 1988 مراحل رشد خود را طی کرد و منابع و تجارب محدود طی دوران مقابله با نیروی دریایی آمریکا در اختیار داشت. نیروی دریایی سپاه در وضعیت کنونی خود بسیار باانگیزه، دارای تجهیزات و منابع مالی خوب همچنین قادر به اجرای نظریه منحصر به فرد جنگ دریایی نامتقارن است.
به کارگیری این نظریه در چنین منطقه حیاتی می تواند نتایج کاملاً شوک دهنده و مخرب باشد. همچنین محدودیت هایی برای تکمیل تاکتیک های نامتقارن برضد دشمن قدرتمندی نظیر آمریکا وجود داشته باشد، زیرا این کشور متخاصم از برتری های تکنولوژیکی برخوردار است و می تواند از تکنیک ها و تاکتیک های مشابه بهره جوید و شاید شیوه ای غیرقابل پیش بینی را اجرایی کند.
با این شرایط که نیروی دریایی ایران نقشی مسلط در خلیج فارس و دریای عمان برای خود فرض می کند و آمریکا نیز به دنبال بسط قدرت خود است، تنش و رویارویی بیشتر میان نیروی دریایی سپاه، نیروی دریایی آمریکا و ائتلاف متحدان واشنگتن محتمل خواهد بود.