تربیت دینی در دنیای امروز تجلی مجموعه‌ای از عقاید، اخلاقیات و اعمالی است که مردم در تعامل اجتماعی و خانوادگی باید انجام دهند. کارشناسان در گفتگوهایی با خبرگزاری مهر ضرورت تدوین برنامه جامع تربیت دینی را مورد توجه قرار دادند و از نوع عملکرد آموزش و پرورش در این زمینه انتقاد کردند...
آیت‌اله سیداحمد خاتمی، عضو هیات رییسه مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اینکه مربیان باید خود تربیت شده باشند، گفت: «موفقیت پیامبر ما به این دلیل بود که خود اول مؤمن به مکتب و خود تجلی عالی ارزش‌های الهی به مکتب بود. همان‌طور که خداوند در سوره قلم خطاب به پیامبر فرمود : تو اخلاق عظیم و برجستهاى دارى!»
او همچنین مهم‌ترین راز موفقیت پیامبران و امامان را رفتار آنها دانست و تصریح کرد: «در روایات بسیاری سخن از تربیت با عمل داریم. اهل بیت می فرمایند با عمل خود مردم را به سوی مکتب دعوت کنید، این راهی است که پیامبر و امامان طی کردند و راه کاملا موفقی بود.» آیت‌الله خاتمی با اشاره به مسایل اخلاقی یادآور شد: «مسایل اخلاقی را باید به صورت میدانی مطرح کرد و در عرصه عمل مشکلات را زدود، یعنی پیامبر ما وقتی دید رفتار بلال در جنگ براساس ترسیم اسلام از مهر و محبت نیست همان‌جا به او تذکر می‌دهد.»
ارایه مطالب غیرکاربردی
حجت‌الاسلام موسوی هوایی، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان تبلیغات اسلامی هم با اشاره به اینکه در آموزش و پرورش برای تربیت دینی خوب عمل نکرده‌ایم و مراقبت‌های خوبی در دبیرستان و دانشگاه‌ها نداریم، گفت: «مطالب را به صورت کاربردی ارایه نداده و نیاز کودکان در مقاطع مختلف را مورد توجه قرار نداده‌ایم.»
او همچنین در رابطه با تربیت دینی در جامعه اسلامی معاصر گفـت: «تربیت دینی ما تجلی مجموعه‌ای از عقاید، اخلاقیات و اعمالی است که مردم در تعامل اجتماعی و خانوادگی باید انجام دهند که از آن می‌توان به عنوان زیست دینی نام برد. برای توجه به تربیت دینی در هر جامعه‌ای باید به نهادهای شخصیت‌ساز آن جامعه مراجعه شود. بالطبع نخستین نهاد تربیت دینی خانواده است. عنصر بعدی درتربیت دینی محیط اجتماعی آموزشی یا مدرسه است که به طورکلی آموزشگاه‌ها، آموزش عالی، دوران پیش دبستانی و دبستانی را شامل می شود که در تکمیل شخصیت و تربیت دینی افراد مؤثر است.»
حجت الاسلام موسوی هوایی تأکید کرد: «اگر در عملکرد افراد در جامعه نقاط ضعف می بینیم باید محورهای تربیتی مدرسه خانواده و رسانه را بررسی کنیم. اما به طور کلی آموزش و پرورش در این زمینه خوب عمل نکرد.»
فهمیدن نه حفظ کردن
مدیرگروه تربیت دانشنامه سیره نبوی هم با تأکید بر اینکه بهترین شیوه‌های آموزش، الگوسازی شخصیتی و رفتاری است گفت: «متولیان امر تربیت دینی برنامه جامع تربیت دینی طراحی کنند و از شیوه‌های کمک آموزشی بهره‌مند شده، میان نظام‌ها و اهداف آموزشی هماهنگی ایجاد کنند.»
او در ادامه اظهار داشت: «امام باقر(ع) در رابطه با تربیت دینی کودکان راهکاری ارایه کرده و میگویند کودک را از سه سالگی با مفهوم توحید و در سن چهار سالگی با نبوت پیامبر آشنا کرده، در پنج سالگی کودک را به روی قبله نشانده و سجده در پیشگاه خداوند را به او آموزش دهیم. همچنین در شش سالگی رکوع و سجود و نهایتا در هفت سالگی می‌توان وضو با نماز کامل را به کودک آموزش داد. مقصود اصلی این است که با افزایش سن کودک سه گونه احساس مذهبی در کودک می‌توان به وجود آورد.»
مدیر گروه تربیت دانشنامه سیره نبوی تربیت مبتنی بر محبت، خوش رفتاری و روی خوش را از بهترین روش‌های تربیت دینی دانست و گفت: «به کارگیری جنبه های معرفتی در تربیت دینی به منظور بالابردن قدرت تعقل کودکان، انتخاب آموزگاران با تجربه و کتاب‌هایی با محتوای غنی از دیگر روش‌های تأثیرگذار در تربیت دینی کودکان است. متولیان امر تربیت دینی برنامه جامع تربیت دینی طراحی کنند و از شیوه های کمک آموزشی بهره‌مند شده، ایجاد هماهنگی میان نظام‌ها و اهداف آموزشی، توجه به آموزه‌ها، گزاره‌ها و احکام دینی به منظور فهمیدن نه حفظ کردن و آشنا کردن با مفاهیم قرآنی و حدیثی از دیگر راهکارهایی است می‌تواند در تربیت دینی کودکان در جامعه اسلامی معاصر مورد استفاده قرار گیرد.»
دین مجموعه اعمال خشک نیست
رییس مرکز مطالعات فرهنگی ایران و عرب هم با اشاره اهمیت شناخت دین و تأکید بر آرمان‌های والا، گفت: «حل مشکلات روزمره یکی از راهکارهای مؤثر تربیت دینی است. این مسایل سد راه انسان برای رسیدن به تکامل معنوی است.»
دکتر محمدعلی آذرشب، رییس مرکز مطالعات ایران و عرب مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی اولین چالش تربیت دینی در جامعه اسلامی معاصر را شناخت دین دانست و گفت: «باید از دینی که می خواهیم به دیگران عرضه و افراد را براساس آن تربیت کنیم، شناخت کامل داشته باشیم. اگر چنانچه دین را به صورت برخی اعمال فردی و عبادات خشک و خالی تلقی کنیم معمولا اثر مثبتی روی جوان نخواهد داشت. شناخت دین به صورت کامل و جامع و با این دیدگاه والا نقش مهمی در تربیت خواهد داشت.»
این استاد دانشگاه تهران همچنین رعایت اصول تربیت دینی را مورد تاکید قرار داد و اظهار داشت: «تربیت دینی نوعی هنر و دارای روش و اصول خود است. یکی از مهم‌ترین اصول آن این است که مربی خود باید عامل به اخلاق اسلامی باشد و کسی که اخلاق اسلامی ندارد نمی‌تواند دیگران را تربیت کند.»
