به محض اینکه چند تار مویمان کم می‌شود، یاد ریزش مو و عواقب ناگوار آن می‌افتیم و می‌گوییم حتماً از نظر تغذیه‌ای کمبودهایی داریم و باید به خودمان برسیم تا این عارضه بهبود یابد. خیلی وقت‌ها بدون آنکه بدانیم مشکل اصلی از کجاست به مصرف خودسرانه مکمل‌های مختلف می‌پردازیم، بی‌خبر از آنکه ‌این کار می‌تواند حتی تشدید کننده‌ریزش مو و موجب بروز مشکلات جدیدتر باشد...

طرف دیگر این قضیه، رژیم‌های لاغری غیراصولی هستند که زمینه‌های بروز این عارضه را فراهم می‌آورند؛ زیرا سرعت بالای آنها برای کاهش وزن، موجب تخلیه ذخایر بدن و نهایتاً کمبودهای غذایی و ریزش مو می‌شود. البته فراموش نکنید که‌ریزش مو علت‌های مختلفی دارد که فقط یکی از آن علل، تغذیه غلط است. با این همه، توصیه‌های متخصصان تغذیه در این خصوص شنیدن دارد.

تا به حال با خود فکر کرده‌اید که کدام یک از ویتامین‌ها با عارضه ریزش مو در ارتباط‌اند؟ اولین آن بیوتین است. این ویتامین یکی از انواع ویتامین‌های گروه B بوده و کمبودش موجب ریزش مو می‌شود. می‌دانید چه طور فقدان این ماده مغذی حاصل می‌شود؟‌ مطالعات نشان داده‌اند پرهیزهای طولانی‌مدت به منظور کاهش وزن، بارداری و شیردهی، خوردن تخم مرغ خام و حتی مصرف داروهای ضدتشنج و آنتی‌بیوتیک‌ها کمبود بیوتین را ایجاد کرده و به‌ این‌ترتیب نشانه‌های آن به صورت ریزش مو نمایان می‌شود. در چنین شرایطی مصرف منابع غذایی آن به خصوص خوردن سویا، نان‌های تهیه شده با آرد گندم کامل و حتی بلغور جو توصیه می‌شود.

از دیگر ویتامین‌هایی که هم کمبود و هم بیش‌بودش آسیب‌های فراوانی را به مو وارد می‌کند، ویتامین A است. به طور مثال، مطالعات نشان داده‌اند که‌این ویتامین به انتقال آهن و تولید گلبول‌های قرمز کمک می‌کند و مانع از بروز کم‌خونی می‌شود و اگر کمبودش به وجود آید، خشکی و شکنندگی موها را به همراه خواهد داشت. بنابراین افرادی که از منابع آن مانند تخم‌مرغ، جگر و انواع سبزیجات برگ سبز و هویج کمتر استفاده می‌کنند، احتمال دارد که به‌ این عارضه مبتلا شوند. اما از سوی دیگر، دریافت بیش از اندازه و مسمومیت این ویتامین نیز می‌تواند موجب ریزش مو شود. به‌ این‌ترتیب که دریافت قرص‌های ویتامین A به صورت خودسرانه زمینه‌های مسمومیت را فراهم کرده و یکی از علایم آن شدت یافتن همین مشکل است.

بعد از ویتامین‌ها

علاوه بر ویتامین‌ها، برخی مواد معدنی هم هستند که کمبودشان به ریزش مو می‌انجامد. در میان آنها آهن و روی را حتماً می‌شناسید. مطالعات نشان داده‌اند گیاه‌خوار بودن، استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌اسیدها، کمبود ویتامین A و حتی بودن در سنین رشد به خصوص کودکی و نوجوانی زمینه‌های کمبود آهن را فراهم می‌کنند بنابراین، شکنندگی و نهایتاً ریزش مو به وجود خواهد آمد. به‌ این دلیل مصرف منابع غذایی آن به ویژه جگر، عدس، گوشت قرمز و کنجد به‌ این افراد توصیه می‌شود.

بعد از آهن، روی نیز برای داشتن موهایی سالم از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌ این‌ترتیب، داشتن رژیم‌های غذایی طولانی‌مدت لاغری، رژیم‌های گیاه‌خواری، مصرف بالای قرص مکمل کلسیم و عفونت‌های مزمن از عوامل زمینه ساز کمبود این ماده مغذی خواهند بود و بنابراین مصرف منابع غذایی آن مانند انواع ماهی‌ها، نان گندم کامل و حتی جگر و عدس پیشنهاد می‌شود. منگنز نیز از دسته مواد معدنی به حساب می‌آید که کمبودش ریزش مو را به همراه دارد. مطالعات نشان داده است داشتن رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند نان‌های سفید و غذاهای فرآیند شده مانند انواع سوسیس و کالباس و حتی مکمل یاری طولانی‌مدت با آهن می‌تواند کمبود این ماده معدنی را به بار آورد و زمینه‌های کاهش رشد مو و ریزش آن را فراهم کند. از این رو، به منظور جلوگیری از این کمبود مصرف منابع غذایی آن به خصوص بلغور جو، سویا، آرد گندم کامل و حتی فندق یک توصیه مناسب است.

چربی‌های فراموش‌نشدنی

درباره اسیدهای چرب ضروری چه می‌دانید؟ همیشه چربی‌ها با انگ چاق کنندگی مطرود هستند اما دو اسید چرب به نام‌های اسید لینولییک (امگا شش) و لینولنیک (امگا سه) از ضروریات به حساب می‌آیند. مطالعات نشان داده‌اند رژیم‌های غذایی غنی از گوشت و فرآورده‌های لبنی و بدون ماهی و روغن‌های گیاهی، کمبود روی، بارداری و سوء جذب چربی‌ و حتی مصرف قرص‌های لاغری که با مکانیسم کاهش جذب چربی‌ها موجب کاهش وزن می‌شوند، کمبود این مواد مغذی را فراهم خواهند کرد. به‌ این دلیل، مصرف روغن‌های گیاهی به خصوص روغن ذرت، گلرنگ، سویا، کنجد و آفتابگردان به دلیل اسید لینولییک فراوان و خوردن لوبیای سویا، گردو، جوانه گندم، دانه برزک و تخم کتان به دلیل داشتن اسید لینولنیک توصیه شده و نهایتاً به بهبود ریزش مویی که بر اثر کمبود این دو اسید چرب حاصل می‌شود، کمک می‌کنند.

حرف آخر

دیدید که کمبودهای غذایی یکی از صدها عامل ایجاد کننده ریزش مو هستند که باید توسط متخصص تغذیه تشخیص داده شوند. دکتر نسرین امیدوار، رییس انجمن تغذیه‌ایران می‌گوید: «فرد نیز تا حدودی می‌تواند در یک دوره، وضعیت تغذیه‌ای خود را بررسی کرده و دریابد برنامه غذایی متعادلی دارد یا نه و از همه گروه‌های غذایی استفاده کرده است یا خیر. نکته دیگر آن است که رژیم‌های لاغری و کم خوری‌های غیراصولی که در فاصله زمانی کوتاهی فرد وزن زیادی را از دست می‌دهد بدن را با کمبودهای سلولی روبه رو می‌کند و در نتیجه آن، ریزش مو در اثر سوء تغذیه شکل ‌می‌گیرد.» دکتر امیدوار می‌افزاید: «به هیچ عنوان و تحت اعلام هیچ مرجع علمی، خوردن خودسرانه مکمل‌های غذایی برای رفع ریزش مو توصیه نمی‌شود بلکه تحت نظارت متخصص و با انجام آزمایشات ویژه، نوع کمبود باید مشخص و سپس مکمل مورد نیاز داده شود زیرا در غیر این صورت حتی می‌توانیم شاهد نتایج عکس یعنی تشدید این عارضه باشیم.»

یادآوری

• برای پیشگیری از ریزش مو، باید از تمامی‌گروه‌های غذایی در طول روز استفاده کنیم البته در حد متعادل.

• هرگز نباید برای کاهش وزن سریع‌تر، خود را به دست رژیم‌های لاغری غیراصولی بسپاریم.

• در صورت تشخیص هر نوع کمبود تغذیه‌ای، نباید خودسرانه به مصرف انواع مکمل‌ها و حتی مولتی ویتامین‌ها بپردازیم.