مقدمه :

یکی از ویژگیهای دنیای امروز ، استفاده گسترده از انرژی الکتریکی است . درطول سالهای اخیر مصرف برق در بخشهای مختلف ، رشد چشمگیری داشته بطوریکه نیاز تولید برق در روز اوج مصرف سال جاری از مرز 32 هزار مگاوات گذشت . توسعه در صنعت برق به سرمایه گذاری سنگین و صرف زمان طولانی جهت احداث تاسیسات تولید و انتقال نیازمند است . برای نمـونه ، جهت تامین برق یک لامپ 100 وات به حدود 100 دلار سرمایه گذاری نیـاز اسـت و درصـورت مهیـا بـودن تمـامـی امکـانـات ، ســاخـت یـک نیروگـاه بین 4 تـا 8 سـال به طول می انجامد . در کشور ما ، بخش عمده سرمایه گذاری مربوط به تامین برق در ساعات اوج مصرف است که همواره از حوالی غروب شروع شده و چند ساعت به طول می انجامد . بیشترین سهم مصرف برق در ساعات اوج مصرف مربوط به مشترکین خانگی (حدود 47 درصد ) و بخش عمده ای از آن مربوط به مولفه روشنایی است و پرمصرف ترین وسیله در این بخش ، لامپهای 100 وات و60 وات رشته ای معمولی و شمعی می باشند . لامپهای رشته ای در واقع مثل بخاری برقی عمل می نمایند که نور نیز ساطع می کنند . اساس کار لامپهای رشته ای معمولی به گونه ای است که بخش عمده برق مصرفی آنها به گرمــا تبدیل شده و تنها بخش کوچـکی از آن ( حدود 10 درصد ) بـه روشنایی تبدیل می گردد . این خصوصیت بویژه درماههای گرم ، باعث افزایش مصـرف سیستم های سرمـایشی نیز خواهد شد . لذا استفاده از لامپهای کم مصرف بدلیل عدم گرمازایی ، سبب کاهش چشمگیری در مصرف سیستم های سرمایشی و بالطبع هزینه آن می گردد . عمرکوتاه لامپهای رشته ای ، مصرف زیاد برق و تلفات حرارتی آنها ، جملگی در لامپهای کم مصرف جبران شده و از راندمان بالایی برخوردار گردیده اند .

همانگونه که اطلاع دارید ، قیمت لامپهای کم مصرف در بازار به مراتب بالاتر از لامپهای رشته ای معـادل آن اسـت . در عوض ، مصرف برق کم و راندمان بالا به همراه عمر طولانی تر این لامپها در مقایسه با لامپهای رشته ای معمولی باعث تشویـق مصرف کنندگان به استفاده از این لامپها گردیده است . از آنجاییکه نوردهی یک لامپ 20 وات کم مصرف ، معادل یک لامپ 100 وات رشته ای معمولی است ، در صورت تعویض یک لامپ رشته ای با یک لامپ کم مصرف که بطور متوسط 5 ساعت در شبانه روز روشن است ، طی یک سال در حدود 120 کیلووات ساعت صرفه جویی انرژی شده و معادل18000 ریال از هزینـه مصـرف برق کاسته خواهـد شد ، که با احتساب طول عمر لامپ کم مصرف (8000 ساعت = 4 سال ) ، درمجموع بیش از 70000 ریال نفع اقتصـادی داشته و از چندین بار تعویض لامپ رشته ای نیز جلوگیری می شود . جدول زیر مقایسه اقتصادی لامپ های رشته ای و کم مصرف را نشان می دهد . ( نرخ برق 150 ریال برکیلووات ساعت ) از دیدگاه ملی ، در صورتیکه نیمی از مشترکین خانگی (تعدادمشترکین خانگی درحدود 16 میلیون است.) نسبت به جایگزینی سه عدد لامپ رشته ای 100 وات با لامپ کم مصرف اقدام نمایند و چنانچه ضریب همزمانی روشن بودن آنها را در ساعات اوج مصرف معادل60% فرض کنیم ، پیش بینی می شود درحدود 1000 مگاوات از توان مصرفی ساعات اوج مصرف کاسته خواهدشد ، که حداقل معادل 1300 مگاوات توان تولیدی است و کاهش هزینه سرمایه گذاری آن بالغ بـر 3/1 میلیارد دلار خواهد بود . ضمناً از آنجائیکه به ازاء تولید یک کیلووات ساعت برق ، حدود 150 گرم گازهای آلاینده وارد محیط زیسـت می گردد ، با جایگزینی سه عدد لامپ کم مصرف توسط نیمی از مشترکین خانگی ، سالانه بیش از 400 هزارتن از گازهای سمی وارده به محیط زیست ، کاسته خواهد شد .

انتخاب لامپ بایستی باتوجه به شکل ظاهری ، رنگ نور و محل صحیح نصب صورت پذیرد . مثلاً نصب لامپهای رشته ای فراوان در سقف کوتاه سالن کنفرانس یا بانکی که روزانه مراجعین بسیار زیادی دارد ، از اشتباهات طراحی روشنایی است . مدت زمان روشن بودن لامپ و تناوب خاموش و روشن شدن آن یکی دیگر از ملاکهای طراحی روشنایی می باشد. لامپهای رشته ای برای محل هایی مثل دستشویی ، حمام ، راه پله ، انباری و مانند اینها مناسب اند ، زیرا مــدت زمان روشن بودن آنهـــا کوتاه و تعداد دفعـات قطع و وصـل آنها زیاد است . هر چه تعداد دفعات خاموش و روشن شدن لامپهای کم مصرف کاهش یابد ، طول عمر آنها افزایش می یابد. بطوریکه حتی طول عمر بیش از 8000 ساعت با توجه به این مساله عنوان شده است . استفاده از لامپ کم مصرف در خانه های مسکونی برای اتاق های مطالعه ، نشیمن ، پذیرایی و آشپزخانه و نیز در مجتمع های مسکونی برای روشنایی سالنها که بطور 24 ساعته نیاز به روشنایی دارند ، توصیه می گردد . استفاده از رنگهای روشن برای دیوار و سقف محیطــها توصیه می شود ، زیرا درجه بازتاب مناسبی دارند .

هزینه سالانه	هزینه ها در مدت 8000 ساعت یا 4 سال			میزان مصرف برق در 8000 ساعت	تعداد لامپ مورد نیاز در 8000 ساعت	طول عمر	قیمت واحد	توان مصرفی	نوع لامپ
	مجموع هزینه ها	برق مصرفی	تهیه لامپ
ریال	ریال	ریال	ریال	KWH	عدد	ساعت	ریال	وات
35000	140000	120000	20000	800	8	1000	2500	100	رشته ای معمولی
9250	37000	24000	13000	160	1	8000	13000	20	کم مصرف

 

باتوجه به توضیحات ارائه شده ، ضرورت استفاده بهینه از انرژی الکتریکی در بخش روشنایی به خوبی آشکار گردیده و در این راستا موارد زیر پیشنهاد می گردد :