هدف درمان‌های ارتودنسی، بهبود زندگی بیمار به وسیله بهبود عملکرد فکی و دندانی و جذابیت دندانی صورتی اوست. بدشکلی دندانی- صورتی به تغییرات نسبت‌های صورتی و روابط دندانی از حالت طبیعی گفته می‌شود که به علت شدید بودن عامل معلول‌کننده به حساب می‌آیند. در سال 1975 برای تعریف شرایطی که امروزه بدشکلی دندانی- صورتی نامیده می‌شود، عبارت اختلالات دندانی معلول‌کننده به کار برده می‌شد...

براساس ملاک‌های بهبودیافته و امروزی مراقبت‌های بهداشتی انجام ارتودنسی، به عنوان یک خدمت بهداشتی برای بهبود مشکلات روانی و فیزیکی (جسمی) ارزیابی می‌شود. از سال 1990 پرداختن به درمان‌های فیزیکی (جسمی) در حیطه‌های بهداشتی و سلامت تغییر کرد و تمرکز مراقبت‌های بهداشتی از کنترل آسیب‌های ایجاد شده برای فرد به تاکید بیشتر و وسیع‌تر جهت ارتقای کیفیت زندگی مرتبط با سلامت رسید.... و اما 5 دلیل شایع ارتودنسی:

ارتودنسی و معلولیت!

اختلالات ارتودنسی (مثل بعضی مشکلات ارتوپدیک) بیشتر ناشی از اختلالات تکاملی است تا بیماری و لذا این مشکلات، بیماری نیستند بلکه یک ناتوانی و معلولیت به حساب می‌آیند. برای درک بیشتر این مطلب که مشکلات دندانی- صورتی یک معلولیت روانی- اجتماعی هستند و علت تغییر نگرش سیستم های بهداشتی امروزی به درمان‌های ارتودنسی به نتیجه چند مطالعه در این خصوص اشاره می‌کنم. معمولا افراد از روی ظاهر صورت دیگران خصوصا در ملاقات اول درباره آنها قضاوت می‌کنند. به عنوان مثال افراد دارای صورت بچه‌گانه که دارای چشم‌های درشت، ابروهای بالا قرار گرفته، پیشانی بزرگ و یک چانه کوچک هستند، گرم، صادق، قابل اعتماد، تحت اراده دیگران (غیرمستقل)، بی‌منطق و نسبتا رشد نیافته ارزیابی می‌شوند. برعکس افراد دارای صورت بالغ و بزرگسال که دارای خصوصیاتی خلاف علایم صورتی ذکر شده در بالا هستند، قوی، دارای قدرت غلبه و رشد یافته ارزیابی می‌گردند. دندان‌های مرتب و منظم و لبخند زیبا معمولا شرایط اجتماعی مثبت و دندان‌های نامرتب و جلو آمده معمولا شرایط اجتماعی منفی را در تمام رده‌های اجتماعی به همراه دارند.

قضاوت دیگران

مطالعات نشان داده‌اند قضاوت معلمان و هم‌سن وسالان و هم‌رتبه‌ها و افراد دیگر در محیط‌های کاری و شغلی درخصوص هوش، دوست داشتنی بودن و رفتار اغلب براساس ظاهر صورتی، انجام می‌پذیرد. ظاهر سبب ایجاد تفاوت در توقعات و برداشت‌های معلمان و در نتیجه پیشرفت دانش‌آموزان در مدرسه، تفاوت در استخدام و تفاوت در رقابت برای یافتن همسر می‌شود و در این برداشت‌ها تفاوت‌های فرهنگی چندان تاثیری ندارند. آنچه که در آمریکا زیبا و مطلوب به نظر می‌رسد، در استرالیا و‌ آلمان و ایران هم مطلوب است. لذا آنچه که در آمریکا به عنوان معلولیت اجتماعی همراه با ظاهر دندانی- صورتی ایجاد می‌شود، در جوامع دیگر هم مورد پذیرش است. این جذابیت به مشکلات دندانی- صورتی مرتبط است و صورت‌های نامتناسب غیرجذاب هستند و افراد غیرجذاب از نظر اجتماعی معلول به حساب می‌آیند. دندان‌های برجسته در جامعه‌ای که اغلب افراد دندان‌های برجسته دارند، هم‌چنان که در جوامع دیگری که در آنها برجستگی دندانی کم است، جذاب به نظر نمی‌رسند، اگر چه در آن جوامع این مشکل کمتر به چشم می‌آید. کاریکاتور فردی کم‌هوش و کودن، همیشه با دندان‌های پیش‌آمده و بیرون زده نمایش داده می‌شود. مطالعه‌ای روی نوجوانان 9 تا 13 ساله نشان داد بعد از قد، وزن، مو، ظاهر دندان‌ها به عنوان چهارمین مشکلی است که مورد تمسخر سایر افراد قرار می‌گیرد ولی تاثیر روانی تمسخر ظاهر دندان‌ها از بقیه موارد شدیدتر و مخرب‌تر است. معمولا تمسخرها با دیدن براکت‌های داخل دهان حذف می‌شوند. شکی وجود ندارد که پاسخ‌های اجتماعی مرتبط با نمای ظاهری دندان‌ها و صورت به شدت می‌تواند بر تطابق کلی زندگی فرد تاثیر بگذارد.

بهبود کیفیت زندگی با ارتودنسی

به طور خلاصه می‌توان گفت که علت اصلی درمان مشکلات دندانی-صورتی بهبود کیفیت زندگی است و باید این مطلب را جدی گرفت. در جامعه مدرن امروزی به دلیل اثرات مطلوب اجتماعی- روانی، کسی درمان ارتودنسی را انکار نمی‌کند. با در نظر گرفتن این فواید بد نیست به این آمار هم توجه کنیم که رجوع برای درمانی به شدت وابسته به شرایط اجتماعی-اقتصادی افراد است. وضعیت اقتصادی اولین و مهم‌ترین علت برای عدم درمان است. در یک مطالعه وقتی برای درمان ارتودنسی، حمایت بیمه وجود داشت، 63 درصد افراد برای درمان مراجعه داشتند و وقتی حمایت بیمه حذف شد، این رقم به 40 درصد رسید.

مقابله با احساس عدم جذابیت

استرس روانی ایجاد شده به وسیله شرایط نامطلوب دندانی- صورتی مستقیما متناسب با شدت مشکل نیست. فردی که به شدت دچار مشکل دندانی- صورتی است، همیشه توقع پاسخ‌های منفی را به طور مداوم از طرف دیگران دارد ولی فردی با شدت مشکل کمتر، گاهی با پاسخ‌های متفاوت و منفی مواجه می‌شود و گاهی خیر. پاسخ‌های پیش‌بینی نشده می‌توانند سبب اضطراب شده و اثرات مضر و مخرب روانی شدیدی ایجاد کنند. در مطالعه‌ای علمی روی افراد دارای مشکل دندانی- صورتی یکسان و مشابه که عده‌ای از آنها تحت درمان ارتودنسی قرار گرفته و عده‌ای دیگر درمان نشده بودند، نتایج زیر به دست آمد:

• درمان شده‌ها خود را جذاب‌تر از قبل از درمان می‌دانستند.

• هم‌سن‌ و سالان، افراد درمان شده را از نظر اجتماعی بهتر درجه‌بندی کردند.

• افراد درمان‌شده با وجود سطح اجتماعی- آموزشی یکسان با گروه درمان نشده، موقعیت شغلی بالاتری را به دست آوردند.

• افرادی که درمان را انجام می‌دهند به ظاهر و نوع لباس خود توجه و دقت بیشتری نشان می‌دهند.

ارتودنسی و رضایت‌مندی

مطالعات متعدد روی علت و انگیزه افراد جهت مراجعه برای درمان ارتودنسی نشانگر آن است که اکثر افراد به دلیل رفع مشکلات روانی- اجتماعی ناشی از ظاهر صورت و دندان‌ها برای درمان مراجعه می‌کنند. درجات بالای رضایت‌مندی بعد از درمان مشکلات دندانی- صورتی نشانگر بهبود کیفیت زندگی ناشی از درمان و کاهش مشکلاتی است که با آن روبه‌رو می‌شوند و این مشکلات فقط «زیبایی» نیستند. بالغانی که به دنبال درمان ارتودنسی هستند، دوست دارند که نسبت به متوسط جامعه احساس رضایت‌مندی بیشتری از خود داشته باشند. به وضوح در این افراد قدرت ego (ضمیر ناخودآگاه- ذات- نهاد) بیشتر است و این قدرت در افراد دارای پتانسیل بالا دیده می‌شود و افراد دارای مشکل دندانی- صورتی خود را در شرایط اجتماعی غیرموثر می‌دانند و کمتر لبخند می‌زنند.