مغول‌ها در گرمای تابستان چند سنگ را به نشانه و نیت خواستن بارش در آب گودال و چشمه‌ای می‌اندازند و بر این باورند که با این کار باران یا برف خواهد بارید. از مطالعه اساطیر و آیین‌ها، مناسک و رسوم مختلف مردم در سراسر جهان برمی‌آید که آب همواره به عنوان «بن مایه آفرینش» و بارور کننده و زاینده مورد تقدیس و ستایش بوده است و همواره برای آن سرشتی جادویی قایل بوده‌اند.
در حوزه‌های گوناگون فرهنگی و با توجه به جغرافیای بومی آیین‌ها، باورداشت‌های گوناگونی در مورد آب مشاهده می‌شود. یکی از این حوزه‌های فرهنگی، ایران است که با توجه به خصوصیات جغرافیایی، اقلیم‌های متفاوتی را دربرمی‌گیرد. در اکثر این آیین‌ها ترس از خشکسالی به چشم می‌خورد، از همین روی مراسمی چون عروسی آب و دعاهای باران و نماز و نیایش برای طلب باران و یا شستن تابوت در آب و یا نهادن علم عزاداری برای باران خواهی پدید می‌آید و یا اینکه در باور مردم آب همواره از سرشتی جادویی برخوردار است، چنانکه شب‌ها کاریزها، قنات‌ها و چشمه‌ها و رودخانه‌ها مأوای موجودات وهمی و جنیان و پریان می‌شود.
خاصیت جادویی آب، درمان بخش نیز است؛ از این روی چشمه‌ها وآب‌های مقدس و مناسک و مراتب احترام گذاری به آن‌ها را داریم که غالباً برکت بخشی و نماد سبزی و زایندگی هستند و اغلب درخت یا درختچه‌ای در کنار آنان حاکی از این نماد به چشم می‌خورد که آن هم معمولاً شفابخش و مورد تقدیس است.
? مراسم دعای باران در حوزه فرهنگی - جغرافیایی کویر
با توجه به اینکه فلات ایران بویژه نواحی مرکز، حاشیه و اطراف کویرهای بزرگ «لوت» و «نمک» خشک است و کم آب، یکی از اساسی‌ترین مشکلاتی که مردم، چه در شهر و چه در روستا با آن روبه‌رو بوده و هستند، تأمین آب است. خشکسالی و کم آبی‌های پیاپی باعث شده مردم این مناطق که از راه دامداری و کشاورزی امرار معاش می‌کنند، همواره به تأمین آب بیندیشند. بی گمان باران یکی از اصلی‌ترین منابع تأمین کننده آب در نواحی خشک بوده و هست. ارزش حیاتی باران برای کشاورزان و دامداران که بشدت متکی به نم و رطوبت زمین‌اند، سبب شده که همیشه چشم به آسمان بدوزند و در انتظار آمدن ابرهای باران‌زا باشند و همین امر موجب برگزاری مراسم برای طلب و تمنای باران شده است.
مراسم طلب و تمنای باران به دو صورت انفرادی و گروهی انجام می‌گیرد:
? نمونه‌های انفرادی:
نهادن قیچی در زیر ناودان (در روستاهای حومه کزاز، سربند، علی‌آباد، مهاجران، فراهان، بزچلو و ...)
وارونه گذاردن بیل در آبراه خانه‌ها (در روستاهای مشک آباد، خمین، محلات، ساوه، سربند، فراهان)
نوشتن نام هفت یا چهل کچل و گره زدن ریسمان و آویختن آن از ناودان (در روستاهای سربند، ده کوهر، ده داود، هند رود، حشیان، حومه کزاز، ‌شازند، خمین، محلات و در میان بختیاری‌ها)
? نمونه‌های گروهی:
نماز استسقاء یا نماز باران، چمچه گلین، ‌عروسی قنات، در این بخش به اختصار و به عنوان نمونه مراسم «چمچه گلین» و «عروسی قنات» را می‌آوریم:
? چمچه گلین
این مراسم از فراگیرترین و رایج‌ترین مراسم آیین نمایشی باران خواهی در نقاط مختلف ایران و حتی دیگر کشورها از جمله ترکیه، بلغارستان، یوگسلاوی، سوریه، ترکمنستان، تاجیکستان و پاکستان است.
چمچه گلین با هدف طلب باران در خشک‌سالی‌ها در نواحی مختلف اجرا می‌شده است و هنوز هم گاهی اجرا می‌شود.
این مراسم با کار بچه‌هایی شروع می‌شود که یکی از آن‌ها «چمچه» یا قاشق بزرگ چوبی را در دست دارد. بچه‌ها لباس عروسکی را که از قبل آماده کرده‌اند، به تن ‌چمچه می‌پوشانند و آن را چمچه گلین (عروس باران) می‌نامند. یکی از بچه‌ها چمچه گلین را به دست می‌گیرد و همراه بچه‌های دیگر در حالی که ترانه عروس چمچه و تمنای باران را می‌خوانند، برای گرفتن هدیه به در خانه‌ها در (شهر یا روستا) می‌روند. بر در هر خانه رئیس یا بزرگ خانه سطل یا ظرفی آب بر روی عروس چمچه می‌ریزد و مقداری حبوبات، مواد خوراکی، یا پول به بچه‌ها می‌دهد. در پایان بچه‌ها با موادی که گردآوری کرده‌اند آش می‌پزند و آن را میان خود و نیازمندان تقسیم می‌کنند.
این مراسم از جمله آیین‌هایی‌ست که برای طلب باران در اکثر روستاهای مرکزی و بویژه منطقه سربند، شازند ‌و خصوصاً روستاهای ترک زبان اجرا شده است و هنوز در برخی روستاها اجرا می‌شود. (باشکوز، ایمان، مراسم تمنای باران و باران سازی در ایران، ص ???)
نظیر این مراسم در سایر نقاط ایران، در حوزه فرهنگی گیلان، با عنوان کتراگئشه،‌ در بوشهر با عنوان «گلین» و عروس زشت برگزار می‌شود. به این طریق که عروسی را که مظهر زیبایی و نشانه باروری است، به صورت زشتی جلوه‌گر می‌سازند و با تکدی از اجتماع و طبیعت برای چنین مظهری طلب نعمت می‌کنند.
آنچه در تمامی این مراسم مشابه است، کار گروهی و طلب نعمت است. به نشانه برکتی که قرار است از طبیعت نازل شود و معمولاً در همه آن‌ها ترانه‌ای دسته جمعی برای طلب باران خوانده می‌شود.
از جمله دیگر این مراسم، اجرای نمایش باران خواهی «گلی» در دشتی و دشتستان، نیریز، ممسنی، قریه چاه انجیر سروستان و سیف‌آباد لرستان، همچنین در بوشهر و در ایل «باصری» است. عروسی قنات موضوع نر و ماده بودن آب‌ها و نیز قنات که ماندگاری است از مراسم دوران ستایش آناهیتا و تیشتر، ما را به عروسی قنات رهنمود می‌کند که امروزه در بسیاری از نقاط ایران، از جمله روستاهای اراک، تفرش، ملایر، تویسرکان، محلات، خمین، گلپایگان،‌ دلیجان، چهارمحال، اصفهان، دامغان،‌ شاهرود، یزد و شهر کرد متداول است. در گذشته حوزه اجرای رسم عروسی در تمامی نقاط ایران گسترده بوده است؛ در حال حاضر در ایران این آیین ویژه قنات است. احتمال دارد که در دوران باستان عروسی چشمه، رودخانه و... نیز وجود داشته است. بررسی‌های انجام شده در مورد این موضوع نشان می‌دهد که در مناطق کم باران و تقریباً کم آب و نیز در حاشیه کویر ایران اجرا می‌شود و هرگاه در اثر نیامدن باران آب قنات کم می‌شده، این مراسم اجرا می‌شده است.
در این بخش یک نمونه از اجرای مراسم عروسی قنات را می‌آوریم: طرز عمل بدین صورت است که با انتخاب عروس قنات که ممکن است یک زن بیوه و یا یک دوشیزه باشد، سعی می‌کنند رضایت او را به دست بیاورند، بنابراین پس از این عمل، مردم عیناً مانند یک عروسی معمولی جشن می‌گیرند. ساز و دهل و سایر آلات موسیقی محلی نواخته می‌شود و با رقص و دست افشانی شادی می‌کنند. گاه پیشاپیش آنان پیرمردان و پیرزنان حرکت می‌کنند و عروس را بر سر سفره عقد که معمولاً در کنار قنات است، می‌برند. ممکن است این مراسم در خانه‌ای باشد، آن گاه کوزه‌ای از آب قنات بر سر سفره عقد می‌گذارند.
پس از مراسم عقد، عروس بایستی به مظهر قنات برود و در آب آن بدون لباس آب تنی کند. ممکن است زن قنات برای اینکه آب قنات قهر نکند،‌ در سال یکی دو بار در مظهر قنات آب‌تنی کند. ضمناً در سر خرمن، مردم محلی مقداری گندم و جو به وی می‌دهند. آنچه در این مراسم نیز متداول است، شادی و دادن طعام و برکت به نماد برکت و نعمت خواهی از طبیعت است و شاید عروس قنات بازمانده‌ای از رسم کهن قربانی دادن برای آب باشد. «زن» نماد زایش و زایندگی در ارتباط با آب قرار می‌گیرد و آب را نیز به زایندگی و آفرینش وامی‌دارد.
در حوزه‌های متفاوت جغرافیایی و فرهنگی مراسم و آیین‌های گوناگونی برای باران‌خواهی و تقدس آب برگزار می‌شود، آنچه مهم است این است که هرچند صورت ظاهری اجرای این آیین‌ها ممکن است متفاوت باشد، ریشه‌های مشترکی دارند. در مراسمی چون «چشن آب نو» (تعویض آب حوض‌ها و آب‌انبارها به هنگام سال نو) «جشن تیرگان»، «بردن آب به سر سفره عقد و نوروز»، «سپردن سبزه به آب در سیزده نوروز» و «عروسی باران» و یا «چهل کچلون»، «کوسن گلین» و... اعتقاد به جان‌دار بودن آب در باورداشت‌های مردم به چشم می‌خورد که همواره نماد برکت و زایش و فزونی نعمت است.